forum życia rodzinnego

Annnika

ZDROWIE DZIECKA: okres dojrzewania 10-15 lat: profilaktyka

Antykoncepcja
W XXI wieku, w dobie szybkiego rozwoju techniki, badań przestrzeni kosmicznych i postępu w różnych gałęziach wiedzy sami o sobie wiemy przerażająco mało. Dotyczy to także zagadnień związanych z przekazywaniem życia, z płodnością, która odgrywa przecież tak ważną rolę w miłości między mężczyzną i kobietą. Nieznajomość funkcjonowania organizmu sprawia, że wiele małżeństw żyje w lęku przed nie zaplanowaną ciążą, z negatywnym nastawieniem do własnej płodności. Inne małżeństwa z kolei są nieszczęśliwe, bo mimo dobrego zdrowia i najlepszych chęci nie mogą doczekać się upragnionego potomstwa- a często wynika to po prostu z braku wiedzy na temat okresów płodnych i niepłodnych w życiu kobiety i zaplanowania współżycia w odpowiednim na poczęcie okresie.

Z doświadczenia wynika, że kobiety, nie wspominając już o mężczyznach, praktycznie nic nie wiedzą na temat płodności!
Dlatego warto wspomnieć parę słów na ten temat.
Warunkami umożliwiającymi poczęcie dziecka są:
1.żywa komórka jajowa;
2.żywy plemnik;
3.śluz szyjki macicy typu płodnego.

Płodność mężczyzny jest stała - od momentu dojrzewania do późnej starości. Znane są przypadki ojcostwa w wieku 90 lat! Świetny aktor krakowski- Antoni Fertner, gdy miał już 70 lat został ojcem ślicznego, zdrowego synka. Szczęśliwy, z ogromnym bukietem kwiatów pobiegł do szpitala położniczego. Lekarze zaczęli żartować: „Mistrzu, w Pana wieku? Czyż to naprawdę można gratulować syna?” Fertner- komik najwyższej klasy- odparł udając wielkie zażenowanie: „No cóż, kochani, nie będę ukrywać, Solski mi pomagał”. Solski miał wtedy już ponad 100 lat!
Płodność kobiety ma charakter cykliczny. W czasie każdego cyklu miesięcznego trwa ona 24 godziny !!! – jest to maksymalny czas przeżycia komórki jajowej po owulacji.

Płodność wspólna pary ludzkiej zależy od:
- czasu przeżycia plemników w śluzie szyjkowym- maksymalnie wynosi on 7 dni!
- czasu przeżycia komórki jajowej po jajeczkowaniu-jak wspomniano wyżej- maksymalnie 24 godziny.
W związku z tym MOŻLIWY CZAS PŁODNY PARY LUDZKIEJ TO: DO 7 DNI PRZED OWULACJĄ I JEDEN DZIEŃ PO OWULACJI, czyli maksymalnie 8 dni w każdym cyklu miesięcznym.

To może zaskakujące, ale z samej natury stworzenia para ludzka przez prawie ¾ cyklu miesięcznego kobiety jest niepłodna. Jeszcze raz wyraźnie podkreślmy: poczęcie jest możliwe tylko w ciągu jednego dnia cyklu. Natomiast okres, w którym współżycie może prowadzić do poczęcia, tzn. czas płodny pary ludzkiej może sięgać maksymalnie 8 dni.
Przykład: Małżeństwo współżyło tylko w 12 dniu cyklu. Jajeczkowanie odbyło się w 16 dniu cyklu. Poczęcie następuje więc dnia 16, a nie 12 dnia cyklu, gdyż plemniki przez ten czas zachowały swoją żywotność.
Współczesny człowiek powinien być świadomy, że możliwe jest rozpoznawanie okresów płodnych i niepłodnych w każdym cyklu miesięcznym kobiety! Służą do tego codzienne samoobserwacje, które prowadzi kobieta, przy współudziale męża, oceniając takie objawy, jak: śluz szyjki macicy, temperatura ciała, położenie i konsystencja szyjki macicy oraz obliczenia. Tego może nauczyć się i z powodzeniem stosować każda para, niezależnie od poziomu wykształcenia, wykonywanej pracy, religii czy kultury.

Jak więc można przeżywać swoją płodność?
Każda para małżeńska może podejść do planowania rodziny na jeden z dwóch sposobów:
1.naturalne planowanie- oparte na znajomości i respektowaniu biologicznego rytmu płodności i niepłodności lub
2.sztuczna kontrola urodzeń- oparta na zewnętrznej ingerencji w ten rytm. Jej istotą jest niszczenie płodności.
Trzeba bardzo wyraźnie zaznaczyć, że są to dwie zupełnie różne drogi.
Stosowanie metod naturalnych nie zmienia:
- naturalnego cyklu płodności i niepłodności pary małżeńskiej;
- samego aktu współżycia.

Jeśli małżonkowie nie planują dziecka, po prostu nie podejmują współżycia w fazie płodnej. Nie są to więc metody regulacji płodności- bo płodność jest czymś obiektywnie istniejącym, „regulowanym” przez naturę- lecz metody regulacji poczęć.
Sztuczna kontrola urodzeń jest ucieczką od płodności, gdyż polega na niszczeniu naturalnej zdolności prokreacyjnej. Inaczej nazywa się to antykoncepcją ( anti-conceptio- przeciw poczęciu). Obejmuje ona wszystkie sztuczne metody zarówno przeciwpoczęciowe, jak i wczesnoporonne). Jest to więc regulacja urodzeń.
Należy wyraźnie podkreślić, że naturalne planowanie rodziny to nie antykoncepcja, gdyż nie obejmuje żadnych działań przeciw poczęciu. Naturalne metody planowania rodziny to mądre wykorzystanie wiedzy, by zaplanować posiadanie potomstwa w najbardziej odpowiednim dla rodziny momencie.
Poniżej zostaną przedstawione poszczególne metody, z uwzględnieniem mechanizmu działania, zalet i wad oraz efektywności.

A.METODY NATURALNEGO PLANOWANIA RODZINY

1. OBJAWOWO-TERMICZNA, inaczej zwana wielowskaźnikową- polega na ustaleniu okresów płodności i niepłodności przed i po jajeczkowaniu za pomocą co najmniej dwóch objawów płodności, jak: temperatura ciała, obserwacja śluzu szyjki macicy, badanie położenia i konsystencji szyjki macicy, obliczenia. Wymaga codziennej obserwacji i notowania wskaźników płodności.. Efektywność- bardzo wysoka (porównywalna do skuteczności pigułki antykoncepcyjnej najnowszej generacji!).

2. OWULACJI- BILLINGSA- wyznaczanie okresów płodności i niepłodności przed i po jajeczkowaniu odbywa się na podstawie codziennej obserwacji śluzu szyjkowego. Efektywność – wysoka.

3. TERMICZNA ŚCISŁA – polega na ustaleniu okresu niepłodności bezwzględnej po jajeczkowaniu na podstawie codziennego pomiaru temperatury ciała. Nie wyznacza początku okresu płodności. Przy nieplanowaniu poczęcia dziecka wymagany dość długi okres wstrzemięźliwości płciowej. Efektywność- bardzo wysoka.

4. RYTMU- KALENDARZOWA- obecnie nie jest w ogóle polecana, gdyż opiera się wyłącznie na obliczeniach, bez uwzględnienia obserwacji wskaźników płodności. Jej istotą jest wyliczanie przypuszczalnego okresu płodnego w cyklu miesiączkowym na podstawie znajomości długości ostatnich 12 cykli. Efektywność- mała.

5. Dla kobiet po porodzie-WYŁĄCZNE KARMIENIE PIERSIĄ – NA ŻĄDANIE - przez min. 6 m-cy, bez podawania innych pokarmów i dopajania. Wynika z faktu, iż wysoki poziom hormonu prolaktyny wywołany ssaniem piersi hamuje jajeczkowanie. Należy jednocześnie obserwować objawy powracającej płodności, jak śluz szyjki macicy, temperaturę ciała, położenie i konsystencję szyjki macicy. Efektywność- wysoka- okres niepłodności poporodowej trwa zwykle do momentu pierwszego dokarmienia dziecka.
UWAGA! Kobiety nie karmiące w ogóle piersią lub w sposób mieszany (pierś + mieszanka) są niepłodne tylko przez 3 tygodnie po porodzie.
Przedstawione powyżej metody nie szkodzą zdrowiu, są zgodne z naturą, umożliwiają planowanie lub odłożenie poczęcia dziecka, pozwalają zachować właściwe odstępy między porodami, umożliwiają życie bez niszczenia własnej płodności, prowadzą do wzajemnego szacunku i zaufania, pogłębienia więzi małżeńskiej i odpowiedzialnego rodzicielstwa.
Patrz artykuł: "Naturalne planowanie rodziny."

B.ŚRODKI ANTYKONCEPCYJNE

1.STOSUNEK PRZERYWANY- jest to niefizjologiczny stosunek płciowy polegający na wycofaniu prącia z pochwy przed wytryskiem nasienia. Skuteczność- prawie żadna- obecność nasienia nawet w okolicy sromu kobiety w okresie jej płodności może doprowadzić do poczęcia dziecka. Następstwami tej metody są: u kobiet- nerwice, oziębłość płciowa, stany zapalne narządu rodnego, zaś u mężczyzn- zaburzenia wzwodu prącia i wytrysku nasienia.

2.ŚRODKI BARIEROWE:
a) dla mężczyzn: prezerwatywy- zakładane są na członek podczas wzwodu. Ich zadaniem jest gromadzenie nasienia po wytrysku. Wytwarzane są z gumy lateksowej nasączonej środkiem plemnikobójczym. Wysoka zawodność prezerwatywy wynika z wad produkcyjnych lub niewłaściwego stosowania, jak również z faktu, że nasienie może wydostawać się przez górny otwór. Nie chroni w pełni przed zakażeniem wirusem HIV. Ujemną stroną jej stosowania jest ograniczony kontakt między narządami płciowymi, co zmniejsza głębię doznań. Zdarzają się uczulenia na lateks zarówno u mężczyzn, jak i kobiet.
Patrz artykuł: "Skuteczność prezerwatywy".
b) dla kobiet:
- błony pochwowe –wytwarzane są z gumy i na obwodzie przymocowane do sprężyny. Stosowane łącznie ze środkami plemnikobójczymi.
- kapturki naszyjkowe- wykonane z masy plastycznej lub gumy. Używane bardzo rzadko i przeznaczone dla kobiet o dobrze uformowanej i odpowiednio długiej części pochwowej szyjki macicy, łącznie ze środkami plemnikobójczymi. Przeciwwskazaniem do tej metody są: stany zapalne pochwy, nadżerka części pochwowej szyjki macicy, zapalenie przydatków.
- kapturki sklepieniowe- zakłada się je ściśle na sklepienie pochwy, przykrywając szyjkę macicy. W Polsce rzadko stosowane.
Uwaga! Błony pochwowe, kapturki naszyjkowe i sklepieniowe mogą powodować podrażnienia, nadżerki, miejscowe i ogólne reakcje alergiczne, stany zapalne narządu rodnego, z najgroźniejszym powikłaniem, jakim jest TTS- zespół wstrząsu toksycznego
(posocznica gronkowcowa- zakażenie całego organizmu gronkowcem, który dostaje się do krwi. TTS stanowi stan zagrożenia życia).
- gąbka dopochwowa- wykonana z pianki poliuretanowej z zagłębieniem obejmującym szyjkę macicy. Nasączona jest środkiem plemnikobójczym. Często zsuwa się z szyjki macicy. Ma dużą zawodność.

3.ŚRODKI PLEMNIKOBÓJCZE- globulki, kremy, pianki, proszki, żele, galaretki zawierające środki chemiczne, które uszkadzają nieodwracalnie plemniki w obrębie pochwy. Jeśli zapłodnienia komórki jajowej dokona plemnik uszkodzony, poczęte dziecko może urodzić się z wadami wrodzonymi, stąd środki te uznawane są za silnie teratogenne, czyli szkodliwe dla płodu. Niszczą też pałeczki kwasu mlekowego ( są to bakterie bytujące w pochwie każdej zdrowej kobiety niezbędne do utrzymania prawidłowego pH ), zwiększając ryzyko stanów zapalnych i grzybicy pochwy. Mogą powodować reakcje alergiczne. Skuteczność- niewielka.

4.ŚRODKI HORMONALNE- tabletki, iniekcje, implanty podskórne, plastry -zawierają sztuczne hormony- estrogeny i progesteron w dawkach przekraczających wielokrotnie poziom hormonów wytwarzanych fizjologicznie przez organizm kobiety. Mają działanie wielokierunkowe- hamują jajeczkowanie, utrudniają przechodzenie plemników przez śluz szyjkowy oraz zagnieżdżenie się zarodka w jamie macicy. Skuteczność bardzo wysoka
( porównywalna do naturalnej metody objawowo-termicznej).
Działania uboczne:
Wczesne- nudności, wymioty, biegunka, przyrost masy ciała, obrzęki, dodatkowe krwawienia, upławy śluzowe, wzmożone napięcie piersi, kurcze łydek, bóle żylaków, libido (obniżenie popędu seksualnego), senność, brunatne przebarwienia na skórze (mają one charakter nieodwracalny), a w przypadku niektórych preparatów- łojotok, trądzik, męski typ owłosienia twarzy, i kończyn oraz wypadanie włosów.
Dalsze-uszkodzenie lub zniszczenie płodności ( wiele kobiet ma potem poważne problemy z zajściem w ciążę),
- nadciśnienie tętnicze,
- wylew krwi do mózgu (tzw. udar mózgu),
- choroba niedokrwienna mięśnia sercowego i zawał serca,
- zakrzepica żył (ryzyko wzrasta 7,2 razy w porównaniu do kobiet nie stosujących antykoncepcji hormonalnej),
- żółtaczka, uszkodzenie wątroby,
- zwiększone ryzyko chorób nowotworowych, m.in. rak piersi, rak szyjki macicy, rak wątroby, gruczolak wątroby (jest to nowotwór niezłośliwy, ale może powodować śmiertelne krwotoki), rak jajnika i torbiele jajnika,
- zaburzenia neurologiczne, jak np. choroba Parkinsona,
- choroby psychiczne, często depresja,
- pogorszenie przebiegu cukrzycy lub wcześniejsze jej ujawnienie w przypadku osób predysponowanych genetycznie,
- wady wrodzone u dzieci poczętych w trakcie przyjmowania pigułek lub wkrótce po ich odstawieniu ( minimalny okres od odstawienia antykoncepcji hormonalnej a zaplanowaniem poczęcia dziecka powinien wynosić 3- 6 miesięcy, zaś powrót do równowagi hormonalnej organizmu kobiety trwa 2 lata!).

Środki hormonalne są szczególnie niebezpieczne dla:
- Młodych dziewcząt – z badań Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że u kobiet do 20 roku życia większość cykli jest nieprawidłowa- są to przeważnie cykle bezowulacyjne lub z krótką fazą progesteronową. Długotrwałe zablokowanie jajeczkowania u tych dziewcząt uniemożliwia osiągnięcie dojrzałości i równowagi hormonalnej ustroju, czego następstwem są m.in. problemy z zajściem w ciążę.
- Kobiet palących papierosy- współczynnik ryzyka wystąpienia chorób sercowo-
-naczyniowych (m.in. zawał serca, udar mózgu) zwiększa się 21- krotnie, bez względu na wiek.
Uwaga! Krwawienie w przerwach zażywania pigułek nie jest prawdziwą miesiączką- jest to tzw. krwawienie z odstawienia hormonów.

5.WKŁADKA DOMACICZNA- kształtka (spirala) z tworzywa sztucznego, ze zwisającymi nitkami nylonowymi, czasem z dodatkiem miedzi (działanie plemnikobójcze) lub hormonów. Uniemożliwia zagnieżdżenie się dziecka w embrionalnej fazie rozwoju w macicy, co jest to działaniem wczesnoporonnym. Skuteczność - wysoka. Z objawów niepożądanych możliwe są: uszkodzenie narządu rodnego przy zakładaniu lub noszeniu wkładki (przebicie macicy), bolesne i długie miesiączki, plamienia, upławy, przewlekłe stany zapalne szyjki macicy, szerzące się na jajniki (bardzo trudne do leczenia antybiotykami), czego konsekwencją mogą być ropnie jajników (wobec braku efektywnego leczenia farmakologicznego usuwa się operacyjnie ropień wraz z jajnikiem), bóle brzucha, niepłodność, zatrucie miedzią.
Uwaga! Często obserwuje się ciąże pozamaciczne!- 5 x częściej niż u kobiet nie stosujących wkładek.
Wkładki wewnątrzmaciczne są bezwzględnie przeciwwskazane u młodych dziewcząt i kobiet, które jeszcze nie rodziły dzieci.

6.TABLETKA WCZESNOPORONNA – Zawiera olbrzymie dawki hormonów -progestagenów.
Wykazuje ona działanie:
- wczesnoporonne- powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy uniemożliwiające zagnieżdżenie się zarodka w jamie macicy oraz
- anykoncepcyjne- jeśli zostaje przyjęta wkrótce przed jajeczkowaniem.
Ogromne dawki progestagenu w tego typu preparatach wywołują negatywne skutki zdrowotne i z tego względu sami producenci przestrzegają, aby nie stosować tych preparatów częściej niż 4 razy w cyklu.
Działania uboczne:
-wczesne: nudności, wymioty, biegunka, bóle podbrzusza, uczucie zmęczenia, bóle i zawroty głowy, uczucie napięcia piersi, plamienia, krwawienia;
-dalsze- patrz środki hormonalne.

7. TABLETKA PORONNA – W Polsce niedozwolona, zgodnie z ustawą „ O ochronie życia poczętego...”. Powoduje śmierć dziecka i poronienie. Hamuje bowiem działanie progesteronu i stymuluje wydzielanie prostaglandyn, doprowadzając do czynności skurczowej macicy. Nie są znane jeszcze w pełni odległe skutki uboczne tego preparatu. Wiadomo bezsprzecznie, że wywołuje ona obfite krwawienia z narządu rodnego, które mogą prowadzić do rozwoju wstrząsu krwotocznego, będącego stanem zagrożenia życia.

8.STERYLIZACJA- ubezpładniający zabieg chirurgiczny, którego istotą jest trwałe uszkodzenie narządu rodnego- podwiązanie lub przecięcie jajowodów u kobiety lub nasieniowodów u mężczyzny. Skuteczność bardzo wysoka. U osób poddanych sterylizacji obserwowane są poważne problemy psychiczne, oziębłość płciowa, u kobiet- ciąże pozamaciczne, u mężczyzn – choroby naczyniowe i nerek. W Polsce metoda ta jest prawnie niedozwolona.
Firmy farmaceutyczne prześcigają się w działaniach marketingowych, finansując badania nad nowymi środkami antykoncepcyjnymi. Należy być krytycznym wobec doniesień o małej szkodliwości kolejnych preparatów. Np. w przypadku pewnej pigułki hormonalnej firma farmaceutyczna ogłosiła, że na jeden milion cykli ocenianych po roku tylko w 1 przypadku było stwierdzone zapalenie żył. Tymczasem opinia publiczna została zbulwersowana doniesieniami lekarzy ogólnych o wystąpieniu aż 40 przypadków
( w tym 2 śmiertelnych) zakrzepowego zapalenia żył u kobiet zażywających ten preparat.
Należy uświadomić sobie, że środki antykoncepcyjne, aby były skuteczne, muszą być szkodliwe. Obserwuje się tu mechanizm „sprzężenia zwrotnego”- im środek antykoncepcyjny jest bardziej skuteczny ( tzn. im mniejsza jest możliwość ciąży po jego zastosowaniu), tym jest bardziej szkodliwy (np.pigułka hormonalna) i odwrotnie-
-im mniej szkodliwy, tym mniej skuteczny (np. prezerwatywa).

Źródła: Zbigniew Szymański: „Płodność i planowanie rodziny”, Szczecin 2004.
Prof.dr hab.Michał Troszyński:”Naturalne Planowanie Rodziny“,Warszawa 2005.
Alina Lichtarowicz: „Kiedy jestem płodna a kiedy nie”.
Mariola i Piotr Wołochowicz: „ Seks ...”
Broszurka: „Naturalne planowanie rodziny a sztuczne środki regulacji poczęć”.

lek. med. Anna Leśniewska- specjalista chorób dzieci.
artykuł aktualizowano 03 sierpnia 2005

***

Znaleziono:

[link widoczny dla zalogowanych]